POS-tizimi: bu nima va tanlashda nimalarga e’tibor qaratish kerak

Aslida, POS-tizimi sotuvchining ish joyidir. Lekin u faqat shu bilan cheklanmaydi. Tovar hisobi bilan bog‘liq holda, u do‘konda tartib va foydani nazorat qilishni ta’minlaydi hamda mijozlarga xizmat ko‘rsatish jarayonini tezlashtiradi.

Ushbu maqolada biz POS-tizimlari nima ekanligini, ularning turlari va mosini qanday tanlash kerakligini batafsil ko‘rib chiqamiz. Shuningdek, sizga МойСклад tizimini taqdim etamiz — bu zamonaviy yechim istalgan kompyuter, planshet yoki smartfondan internet orqali ishlash, sotuvlarni, tovar qoldiqlarini va foydani nazorat qilish imkonini beradi. Oson va tezkor boshlash uchun ta’lim shart emas, shuningdek, bepul tarif ham mavjud.

POS-tizimi nima va nima uchun kerak?

Yuqorida ta’kidlaganimizdek, eng sodda ko‘rinishda POS-tizimi (Point of Sale) — bu turli usullar, naqd, naqd pulsiz, QR-kod orqali to‘lovni qabul qilish imkonini beruvchi onlayn kassa. Bunday tizimlarning turlari har xil bo‘lishi mumkin. Masalan, alohida ekranga ega monoblok (kompyuter), «ikkitasi-birda» qurilma yoki umuman qo‘shimcha uskunalarsiz, faqat internet orqali ishlaydigan onlayn variant.

POS-tizimi biznes egasiga nima beradi?

• Qonuniy ravishda kassa cheklari bilan tovarni sotish va qaytarishni ro‘yxatdan o‘tkazish imkonini beradi.
• Jarayon tezroq va xatosiz bajariladi.

Agar sotuvchining ish joyiga tovar hisobi ham qo‘shilsa, siz:

• Omborda qancha mahsulot borligini doimo bilasiz.
• Har bir mahsulotdan qancha foyda ko‘rayotganingizni kuzatasiz.
• Istalgan miqdordagi savdo nuqtalarida narxlar va chegirmalarni bir daqiqada tahrirlashingiz mumkin.
• Inventarizatsiyani qo‘lda o‘tkazishga qaraganda 10 baravar tezroq bajarasiz.
• Xodimlaringizni nazorat qilib, o‘g‘rilik xavfini kamaytirasiz.

POS-tizimlar chakana savdo, restoran, kafe, xizmat ko‘rsatish markazlari va boshqa ko‘plab sohalarda qo‘llaniladi.

POS-terminal nima va u POS-tizimdan qanday farq qiladi?

POS-terminal kassada operatsiyalarni amalga oshirish uchun mo‘ljallangan POS-tizimning bir qismidir. Bu bank kartalari bilan to‘lash qurilmasi yoki hisob tizimiga ulangan sensorli terminal bo‘lishi mumkin. POS-terminal hisob-kitobni to‘liq amalga oshira olmaydi, faqat ma’lumotlarni qayta ishlovchi va saqlovchi asosiy POS-tizimga uzatadi.

POS-terminal sifatida turli qurilmalar ishlatilishi mumkin:

• sensorli ekranli monobloklar,
• bir nechta funksiyalarni birlashtiruvchi kiosklar (shtrixkod skaneri, chek printeri),
• naqd pulsiz to‘lov terminallari (pin-padlar).

Ko‘pincha POS-terminal deganda displeyli kassa kompyuteri tushuniladi, unga POS-tizimning boshqa barcha elementlari ulanadi.

Terminaldan farqli o‘laroq, POS-tizimi yagona tarmoqqa birlashtirilgan bir nechta mustaqil komponentlardan iborat bo‘lib, ularni osongina almashtirish yoki yangilash mumkin. Masalan, tizim elementlaridan biri ishdan chiqsa, uni tezda almashtirish mumkin, bu esa biznesda to‘xtab qolish va yo‘qotishlarning oldini olishga imkon beradi.

O‘zbekistonda POS, savdo va kassa uskunalariga qo‘yiladigan talablar

O‘zbekistonda biznes egalari qonunchilik doirasida POS-terminallarni o‘rnatishlari shart. Markaziy bank va Davlat soliq qo‘mitasi savdo va xizmat ko‘rsatish obyektlarida bank kartalaridan foydalangan holda naqd pulsiz hisob-kitob qilish imkoniyatini nazarda tutuvchi tartibni tasdiqladi.

Majburiyat, xususan, maydoni 150 kv. metrdan ortiq bo‘lgan savdo shoxobchalari, avtomobillarga yoqilg‘i quyish shoxobchalari, restoranlar, mehmonxonalar va boshqa xizmat ko‘rsatish obyektlariga, ayniqsa ularning xodimlari ish haqini plastik kartalar orqali olsa, taalluqlidir.

Talablarga ko‘ra, bank bilan naqd pulsiz to‘lovlarni amalga oshirish va uskunalarga texnik xizmat ko‘rsatishni ta’minlaydigan ekvayring bo‘yicha shartnoma tuzish ham zarur. Terminaldan foydalana olmaslik yoki uning nosozligi sababli karta orqali to‘lovdan bosh tortish qoidalarni buzish hisoblanadi va jarimalarga sabab bo‘ladi.

Shuningdek, POS-tizimi soliq xizmatiga savdo ma’lumotlarini yuborish uchun ro‘yxatdan o‘tkazilishi va fiskal tizim bilan integratsiya qilinishi kerak. Markirovkalangan tovarlar bilan ishlaydigan kompaniyalar hisobga olish qoidalariga rioya qilishlari va milliy markirovkalash va hisobga olish tizimlarini qo‘llab-quvvatlaydigan uskunalardan foydalanishlari shart.

POS-tizimlarining ishlash sxemasi

To‘laqonli POS-tizimi bir nechta qurilmalarni birlashtiradi:

1. POS-terminal — mijozlar bilan hisob-kitob qilish uchun.
2. Shtrixli kod skaneri — tovarlarni aniqlashni osonlashtiradi.
3. Chek printeri — chek va kvitansiyalar berish imkonini beradi.
4. Dasturiy ta’minot barcha ma’lumotlarni qayta ishlaydigan, hisobotlar yaratadigan va zaxiralarni boshqaradigan markaziy elementdir.

Ishning taxminiy sxemasi quyidagicha: siz tovarni skanerlaysiz, axborot tizimga uzatiladi, shu zahoti xaridor uchun kassa cheki chiqadi, sotuv to‘g‘risidagi ma’lumotlar hisob bazasida qayd etiladi.

МойСклад tizimida bu jarayon soniyaning bir qismida sodir bo‘ladi, shuning uchun siz doimo tovarning haqiqiy mavjudligini ko‘z oldingizda ko‘rasiz va qancha foyda olganingizni bilasiz. Bu, ayniqsa, tarmoq do‘konlari va omborxonalar uchun muhimdir.

Bundan tashqari, МойСклад sizni qo‘shimcha uskunalar sotib olish zaruratidan xalos etadi. Buning uchun ilovani istalgan qurilmaga o‘rnatish va unga onlayn nazorat-kassa mashinasini ulash kifoya. Sinab ko‘ring — bu bepul.

POS-tizimlari qanday bo‘ladi va ular nimalardan iborat?

POS-tizimlar monoblokli va modulli bo‘lib, har bir turi o‘ziga xos xususiyatlarga ega.

Monolit POS-tizimlari

Monolit tizim yagona qurilma sifatida ro‘yxatga olinadi, unda barcha tarkibiy qismlar bitta ishlab chiqaruvchidan. U quyidagilardan iborat: ekran, protsessor yoki monoblok, o‘rnatilgan fiskal modul, chekli printer va skaner.

Uskuna namunasi

SunMI T2s POS-tizimi, monoblok, ish stoli terminali (L1562) 10 050 000 so‘mdan

Modulli POS-tizimlari

Modulli POS-tizimi — bu kassirning ish joyi uchun o‘zaro bog‘langan uskunalar va dasturiy ta’minot to‘plamidir. Odatda quyidagilar kiradi:

• planshet yoki monitor va kassa dasturiy ta’minoti bloki;
• xaridor uchun displey;
• to‘plagichli fiskal registrator;
• POS-terminal va hokazo.

Uskuna namunasi

To‘plam noutbuk, smart-terminal, shtrix-kodlar skaneri, cheklar printeri + МойСклад ko‘rinishidagi butun tizimning "miyasi"dan iborat.
Qiymati 7 000 000 so‘mdan boshlanadi.

Monolit POS-tizimlarda barcha komponentlar o‘rnatilgan, shuning uchun almashtirish yoki ta’mirlash ko‘pincha ko‘proq vaqt talab qiladi va bunday vaziyatlarda biznes zaxira kassa uskunalariga muhtoj bo‘lishi mumkin.

Shuningdek, fiskal xotira qurilmasida ham farqlar mavjud: monolitlarda u apparatga o‘rnatilgan, modulli fiskal xotirada esa ko‘pincha chek printeri vazifasini bajaradigan va tranzaksiyalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri soliq organlariga yuboradigan alohida fiskal registratorda joylashgan.

Quyidagi jadvalda ularning har birining imkoniyatlarini taqqoslaymiz:

POS-tizimi, uskunalari va terminalini qanday tanlash mumkin: bosqichma-bosqich ko‘rsatma

Keyinchalik, biznesingiz uchun mos yechimni tanlash uchun nima qilish va qanday qilish kerakligi haqida batafsil ma’lumot beramiz.

Biznes ehtiyojlarini aniqlang

Sotish hajmi, turli nuqtalarning mavjudligi, tahlilga bo‘lgan ehtiyojni baholang. Agar sizda cheklangan tovarlar assortimentiga ega kichik chakana savdo do‘koni bo‘lsa, karta orqali to‘lovlarni qabul qilish uchun bank pinpadi va shtrix-kod skaneri yetarli bo‘ladi. Bunday hajmda hisobni Excel jadvallarida yoki hatto daftarlarda yuritish mumkin.

Assortiment va sotuvlar hajmining o‘sishi bilan sizga onlayn-kassa va tovarlarni hisobga olish tizimi, masalan, МойСклад bazasidagi modul tizimi kerak bo‘ladi. Bu sizga qoldiqlarni kuzatish, xaridlarni bashorat qilish va biznes rentabelligini oshirish imkonini beradi.

Budjetni hisoblang

Uskunalar va dasturiy ta’minot uchun dastlabki xarajatlarni hisobga oling. Shuni tushunish kerakki, oddiy monolit POS-tizim uchun siz uskuna sotib olayotganda 1 marta va dasturiy ta’minotga xizmat ko‘rsatish va yangilash uchun bir necha oyda bir marta to‘laysiz, modulli tizim esa tanlangan tarif bo‘yicha muntazam to‘lovlarni nazarda tutadi. Quyidagi jadvalda ularning har birining taxminiy boshlang‘ich qiymati hisob-kitoblari keltirilgan.

Shunday qilib, oxir-oqibat, modul tizimi boshlang‘ich bosqichda arzonroq bo‘ladi.

Muvofiqligini tekshiring

Agar siz allaqachon uskunadan foydalanayotgan bo‘lsangiz, uning yangi POS-tizimiga mosligini tekshiring. Odatda moslik uskunaning xususiyatlarida ko‘rsatiladi, shuningdek, yetkazib beruvchidan ma’lumot so‘rashingiz mumkin.

Shuni ta’kidlash joizki, МойСклад har qanday uskuna bilan mos keladi. Uni kompyuter, planshet yoki smartfonga o‘rnating, chek printeri, shtrix-kod skanerini ulang va ishni boshlang. Bularning barchasi — maxsus ko‘nikmalarsiz atigi 30 daqiqada.

Yordam va yangilanishlarni baholang

POS-tizimi xavfsizlik va ishlash barqarorligini ta’minlash uchun o‘z vaqtida yangilanishlarni qo‘llab-quvvatlashi kerak.

МойСклад bulutli yechimining afzalligi shundaki, har qanday yangilanish obunaga kiritilgan. МойСкладda barcha xizmat foydalanuvchilari uchun odatiy sozlamalarda mavjud bo‘lgan yorliqlash imkoniyati paydo bo‘ldi.

Bundan tashqari, uskunalar bilan bog‘liq muammo yoki elektr uzilishlari yuzaga kelsa, ma’lumotlarni yo‘qotmaysiz. Barcha axborotlaringiz serverda saqlanadi va ularni МойСкладdagi shaxsiy kabinetingiz orqali osongina tiklashingiz mumkin.

Nima va qancha turishini to‘liq hisoblash quyidagi jadvalda keltirilgan:

Tayyor pos-tizimlar

Biz allaqachon monolit va modulli POS-tizimlarning farqlarini, tadbirkorga mos yechimni qanday tanlash kerakligini tushunib yetdik va narxlarni taqqosladik. Endi biznesning har xil turlari uchun МойСклад bazasidagi tayyor modulli POS-tizimlarni ko‘rib chiqamiz.

Chakana savdo do‘koni uchun tayyor POS-tizimi va uskunalari

Yechim oziq-ovqat, kiyim-kechak, elektronika va boshqa do‘konlar uchun mos keladi. Moduldan boshlash uchun savdo uskunalarini ulash va tovarlar katalogini yuklash kifoya. 15 daqiqa va sotuvchining ish joyi tayyor. Quyidagilardan foydalanishingiz mumkin:

• Sotish va qaytarishni ro‘yxatga olish, tarozili va quyma tovarlar bilan ishlash. Aralash to‘lov: naqd pul + karta. Mijozlar uchun sodiqlik dasturlarini ulash — shaxsiy va jamg‘arma chegirmalar.

• Cheklarni chop etish uchun ommabop onlayn kassa modellari va X-Printerni ulash.

• Narxnoma va yorliqlar muharriri.

• Smenadagi umumiy tushum va naqd pul qoldig‘i hisobi. Kassa intizomiga rioya qilish.

Shuningdek, Asl Belgisi milliy markirovkalash tizimi bilan integratsiya.

МойСклад bazasidagi POS-tizim yordamida siz tovar zaxiralarini hisobga olish va boshqarishning barcha jarayonlarini yagona tizimga osongina birlashtirishingiz mumkin, bu esa ishni sezilarli darajada osonlashtiradi va talab o‘zgarishlariga tezkor javob berish imkonini beradi.

Umumiy ovqatlanish korxonalari uchun tayyor POS-tizimi

Qahvaxonalardan tortib fastfud va nonvoyxonalargacha bo‘lgan umumiy ovqatlanish joylarini avtomatlashtirish uchun mos keladi. МойСклад asosidagi modulli POS-tizimi:

• texnik kartalar tufayli zaxiralarni nazorat qilish, masalliqlar sarfini va taomlar tannarxini hisoblashni osonlashtiradi;
• omborxonadan ingredientlarni avtomatik ravishda yechib oladi, tezkor sotuvlar uchun to‘plamlar yaratishga imkon beradi va aralash to‘lovni qo‘llab-quvvatlaydi;
• sodiqlik dasturlarini boshqarish va mijozlarga yuborish uchun CRMni o‘z ichiga oladi.

Bularning barchasini real vaqt rejimida, shu jumladan kassa va tahlillarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri smartfondan kuzatish mumkin.

Xizmat ko‘rsatish sohasi uchun tayyor POS-tizimi

МойСклад xizmat ko‘rsatish korxonalari: sartaroshxonalar, xizmat ko‘rsatish markazlari, avtoservislar va boshqalar uchun samarali POS-tizimini taklif etadi. Tizim quyidagilarga ruxsat beradi:

• sarflanadigan materiallar hisobini yuritish, ularni ishlatilishiga qarab avtomatik ravishda hisobdan chiqarish;
• o‘rnatilgan CRM orqali mijozlar bazasini boshqarish.

CRM tufayli buyurtmalar tarixini saqlash, sodiqlik dasturlarini yaratish va avtomatik bildirishnomalarni sozlash mumkin. МойСклад inventarizatsiya jarayonini soddalashtiradi, xarajatlarni tahlil qilishga va moliyaviy hamda moddiy resurslarni yaxshiroq nazorat qilish uchun ombor hisobini optimallashtirishga yordam beradi.

Tez-tez beriladigan savollar

Bu eng ko‘p uchraydigan holatlardir.

МойСклад POS-tizimi yordamida savdoni avtomatlashtirish

Har qanday biznesda tartib muhim. Daftar yoki Excelda hisob yuritish faqat boshida qulay. Keyin xaridlarni nazorat qilish, qoldiqlar va pul mablag‘larini kuzatib borish kerak bo‘ladi. Bu yerda endi tovar hisobi tizimi kerak bo‘ladi. «Mening МойСклад» xizmati mos keladi.

Ta’minotchilarga buyurtmalar. Xizmat ta’minotchilarga ham qo‘lda, ham avtomatik ravishda buyurtma berish imkonini beradi — siz kamaymaydigan qoldiq miqdorini belgilaysiz, dastur buyurtmani shakllantiradi. Avtomatik ravishda hisoblanadigan mahsulot tannarxini darhol ko‘rasiz.

Inventarizatsiya. Mavjud barcha mahsulotlarning shtrix-kodlarini skanerlang. Xizmat hujjatlar bo‘yicha miqdor va haqiqiy mavjudlik o‘rtasidagi tafovutlarni o‘zi aniqlaydi.

Narxlarni moslashuvchan boshqarish. Narxlarni ommaviy tahrirlash. Turli xil narxlar, chegirmalar belgilang. Tanlangan mahsulotlarga chegirmalarni taqiqlang.

O‘g‘irlikka qarshi kurash. МойСклад nopok xodimlarga qarshi kurashishga yordam beradi. Xizmat barcha jarayonlarni shaffof qiladi, har bir harakat tizimda aks etadi.

Savdo hujjatlari. 100 dan ortiq shakldagi yukxatlar, dalolatnomalar, hisoblar, shartnomalar va boshqa hujjatlar — to‘ldiring, chop eting, yuboring.

Tovarlarni sotish va hisobga olish bo‘yicha barcha jarayonlar — kassirning ish joyi, ombor hisobi va CRM to‘plamida.

• omborlardagi qoldiqlar va sotuvdagi tovarlarni nazorat qilish;
• sotuv statistikasi yoki kamaymaydigan qoldiq asosida yetkazib beruvchilarga buyurtma berish;
• har bir mahsulot bo‘yicha haqiqiy foydani ko‘ring;
• markirovkalangan tovarlar bilan ishlash;
• tezkor ishga tushirish, 24/7 qo‘llab-quvvatlash, bepul tarif mavjud.